“ အမွီနဲ႕ ေနၾက ၊ အမွီအမရွိဘဲ မေနၾကနဲ႔ .. အမွီမရွိရင္ ဆင္းရဲမယ္၊ အမွီနဲ႔ေနမွ ခ်မ္းသာမယ္” ဟူေသာ ဤစကား သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ေရွးႏွစ္ေပါင္း၂၅၀၀ ေက်ာ္ကာလက ေပၚေပါက္ လာခဲ့ေသာ စကားတစ္ခြန္း ျဖစ္သည္။ အထက္ပါစကားအရ အမွီႏွင့္ေနၾက ဆိုရာ၀ယ္၊ ေနပူထဲကလာေသာ သူအတြက္ သစ္ပင္အရိပ္၊ အိမ္အရိပ္၊ စသည္တို႔သည္ အလြန္ေအးျမခ်မ္းသာေသာ ေနရာတစ္ခုဆိုလွ်င္ မွားမည္မထင္ပါ။ ထို႔အတူပင္ မိဘမ်ားသည္ ၊ သားသမီးတို႔၏ အရိပ္ကို ခိုလံုရလွ်င္ ခ်မ္းသာ၏၊ အသက္ႀကီးၿပီျဖစ္ေသာ အမိအဘမ်ား သည္လည္း သားသမီးမ်ား ကုိ မွီခိုရသျဖင့္၊ ခ်မ္းသာသကဲ့သို႔၊ လူမမယ္အရြယ္ မေရာက္ေသး ေသာ သားသမီးမ်ားကလည္း အေမ အေဖကို မွီခိုရေသာအခါ စား၀တ္ေနေရး အတြက္ ပူပန္မႈမ်ား မျဖစ္ရေတာ့ဘဲ ခ်မ္းသာစြာေနရပါသည္။ ဆရာသည္လည္း တပည့္၏ အရိပ္ကို ခိုလႈံရသျဖင့္ ခ်မ္းသာသကဲ့သို႔၊ တပည့္သည္လည္း ဆရာ၏ အရိပ္ကို ခိုလႈံရ သျဖင့္ ခ်မ္းသာရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလာကနီတိ၌ ေဖၚျပထားသည္မွာ-
သုခါ ရုကၡႆ ဆာယာ၀၊ တေတာ ဥာတိ မာတာပိတု။
တေတာ အာစရိေယာ ရေညာ၊ တေတာ ဗုဒၶႆ အေနကဓာ။
(ေလာကနီတိ)
ရုကၡႆ-သစ္ပင္၏၊ ဆာယာ၀-အရိပ္သည္သာလွ်င္၊ သုခါ- ခ်မ္းသာလွပါေပ၏၊ တေတာ-ထိုသစ္ပင္ရိပ္ထက္၊ ဥာတိ မာတာပိတု- ေဆြမ်ဴိးဥာတိ မိဘတို႔၏၊ ဆာယာ-အရိပ္သည္၊ သုခါ-ခ်မ္းသာလွပါေပ၏၊ တေတာ -ထိုေဆြမ်ဴိး မိဘတို႔၏ အရိပ္ထက္- အာစရိေယာ- ဆရာ၏ ၊ ဆာယာ-အရိပ္သည္၊ သုခါ-ခ်မ္းသာလွပါေပ၏၊ တေတာ-ထို ဆရာအရိပ္ ထက္၊ ရေညာ-တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဴပ္ေနေသာ ရွင္ဘုရင္၏ အရိပ္သည္၊ သုခါ-ခ်မ္းသာလွပါေပ၏၊ တေတာ- ထိုမင္း၏ အရိပ္ ထက္၊ ဗုဒၶႆ-ျမတ္စြာဘုရား၏၊ ဆာယာ-အရိပ္သည္၊ သုခါ -ေအးျမခ်မ္းသာလွပါေပ၏။ ဟု ေလာကနီတိဆရာက ေျပာထားပါသည္။
သစ္ပင္အရိပ္သည္ လာေရာက္ခိုနားသူတို႔အတြက္ ခ်မ္းသာသည္ဟုဆိုရေသာ္လည္း။ ခိုနားသည့္ အခိုက္ အတံ့သာ ခ်မ္းသာေသာေၾကာင့္ သစ္ပင္အရိပ္၏ ခ်မ္းသာသည္ ခဏမွ်သာေခ်။ ထို သစ္ပင္အရိပ္ခ်မ္းသာထက္၊ ေဆြမ်ဴိး မိဘတို႔၏ အရိပ္က ပို၍ ေအးျမခ်မ္းသာပါသည္။ မိဘတို႔ကို မွီခို၍ မိဘတို႔၏ အေထာက္အပံ့ကုိ ရၾကကုန္ေသာ သားသမီး မ်ားသည္ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ပူပင္စရာမလိုဘဲ၊ ခ်မ္းသာစြာေနရ၏၊ သို႔ေသာ္လည္း ထိုမိဘေဆြမ်ဴိးမ်ား၏ အရိပ္ထက္ ဆရာ၏ အရိပ္က ပို၍ ေအးျမခ်မ္းသာပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္နည္းဟူမူူ ေဆြမ်ဴိးမိဘမ်ား၏ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေသာ ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကုိ ေရ၊ မီး၊မင္း၊ခိုးသူ၊ အေမြခံသားဆိုးသမီးဆိုးမ်ား က ေနွာက္ယွက္ဖ်က္ဆီး၍ ကုန္သြားနိုင္သည္။ ဆရာကို မွီခိုရေသာ တပည့္မ်ားအဖို႔ ဆရာထံမွ အတတ္ပညာမ်ားကုိ သင္ယူ၍ တတ္ေျမာက္လာေသာအခါ ထိုအတတ္ပညာျဖင့္ အသက္ေမြး ၀မ္းေၾကာင္းမႈျပဳနုိင္ပါသည္။ `ပညာေရႊအိုး၊ လူမခိုး´ဟူသည့္အတိုင္း မိမိတတ္ထားေသာ အတတ္ပညာကုိ ဘယ္ရန္သူမ်ဴိး မွ ေနာက္ယွက္ဖ်က္ဆီး၍ မရနုိင္ေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ ငယ္ရြယ္ေသာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ဆရာသမားမ်ား၏ ေမတၱာေစတနာ ကရုဏာမ်ားကုိ သိရွိၿပီး အတတ္ပညာကုိ အခ်ိန္ရွိခိုက္ ႀကိဳးစားသင္ယူရန္ အထူးလုိအပ္လွပါသည္။
ထိုသို႔ မိဘအရိပ္ထက္ ဆရာအရိပ္က ပို၍ ခ်မ္းသာေသာ္လည္း၊ ဆရာ၏အရိပ္ထက္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဴပ္ေန ေသာ မင္း၏ အရိပ္က ပုိ၍ ခ်မ္းသာပါသည္။ မွန္ပါသည္၊ ဆရာထံမွ သင္ယူထားေသာ အတတ္ပညာျဖင့္ အသက္ေမြး ၀မ္းေက်ာင္းမႈျပဳရေသာ္လည္း တိုင္းျပည္ၿမိဳ႕ရြာ သာယာေအးခ်မ္းမႈ မရွိလွ်င္ မည္သို႔မွ် အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမႈ မျပဳနိုင္ပါ။ တိုင္းျပည္ၿမိဳ႕ရြာေအးခ်မ္းပါမွ ခ်မ္းသာစြာ လုပ္ကိုင္ရွာေဖြ၍ ရမည္ျဖစ္သည္၊ ထိုတိုင္းျပည္သာယာေအးခ်မ္းဖို႔ အတြက္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဴပ္ေနေသာ မင္းမ်ား၌ မူတည္ေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာအရိပ္ထက္ မင္း၏ အရိပ္က ပို၍ ခ်မ္းသာပါသည္။
တစ္ဖန္ မင္းအရိပ္ထက္ ပိုခ်မ္းသာေသာ အရိပ္ကား ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္ပင္ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္း ကား မင္းအရိပ္ကိုခိုလံႈ၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ခ်မ္းသာမႈသည္ တစ္ဘ၀တာမွ်သာျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္အရိပ္ သည္ကား တစ္ဘ၀သာမက ေနာင္ဘ၀မ်ားစြာမွာလည္း ခ်မ္းသာသကဲ့သို႔ ဘ၀ပန္းတိုင္ဟုဆိုအပ္ေသာ နိဗၺာန္ခ်မ္းအထိ ေအာင္ေပးစြမ္းနိင္ၿပီး၊ အို၊နာ၊ေသေဘးဟုဆိုအပ္ေသာ သံသရာေဘးကလည္း လြတ္ေျမာက္နိုင္သည္။ အမွန္စင္စစ္ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ အရိပ္မ်ားႏွင့္ ျမတ္ဘုရား၏ တရားေတာ္အရိပ္ကုိ ႏိႈင္း ယွဥ္၍ မရနုိင္ပါ တုႏိႈင္း၍လည္း မမီနိုင္ပါေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ စာဖတ္သူမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို အျပည့္အ၀ေပးစြမ္းနိုင္ေသာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္၏ အရိပ္ကို သူသူငါငါ မွီခိုဖို႔ရာ ေကာင္းလွပါသည္။ “ဧဟိပႆိေကာ လာလွည့္၊ရႈၾကည့္စမ္းပါ”ဟု ဖိတ္ေခၚထိုက္ေသာ ထိုတရားေတာ္၏ အရိပ္ကို တရုတ္၊ ကုလား၊ ပုဏၰား၊ မူဆလင္၊ ဟိႏၵဴ၊ ခရစ္ယာန္ လူမ်ဴိးမေရြး ဘာသာမေရြး မီွွီခိုနိုင္သည္၊ မည္သူကိုမွ မွီခိုရမည္၊ မည္သူက မမီွခိုရ ဟု ကန္႔သတ္ထားခ်က္ မရွိ္၊ universal အားလံုးႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာေၾကာင့္ မွီခိုသူတိုင္း ေအးခ်မ္းမႈကို ရနုိင္သည္။ ေလာက၀ယ္ တုႏိႈင္းမမီေသာ အရိပ္တစ္ခုကို ြေတြ႔ ရွိၾကမည္ဆိုပါက ထိုအရာသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ပင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
သစ္ပင္အရိပ္၊ေဆြမ်ဳိးရိပ္ႏွင့္၊
မိရိပ္ဘရိပ္၊ ဆရာရိပ္တို႔၊
မင္းရိပ္ေအးစြာ၊ ဆက္ဆက္သာ၏
ထိုမွာထက္ပင္
ျမတ္ရွင္ဘုရား၊ ေဟာၾကားမိန္႔ဟ
ဓမၼရိပ္-သာ ၊ ေအးျမပါသည္၊
သူငါ ခိုဖို႔ ေကာင္းလွ၏ ။ ။ (ပဲႏြယ္ကုန္းဆရာေတာ္)
ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာတုိင္းျပည္